Stopzetten van USAID is 'onbeschaafd en onrechtvaardig'

Wegrotten

Het opschorten van de wereldwijd grootste organisatie in deze sector leidt tot bizarre taferelen: levensreddende hulpprojecten worden acuut afgebroken. Kinderartsen in oorlogsgebied Sudan moeten hun werk direct neerleggen en gewonde kinderen aan hun lot overlaten. Ook ZOA moet projecten stoppen die we met steun van USAID uitvoeren. Zaaizaad voor graan in de Ethiopische regio Tigray ligt de komende maanden in de voorraadschuren weg te rotten – net nu het zaaiseizoen is aangebroken. Een heel oogstseizoen dreigt daarmee verloren te gaan in een regio die door oorlog en verwoesting al grote voedseltekorten kent. Of wat te denken van de kippen die klaarstaan om uitgedeeld te worden als bron van inkomsten voor de allerarmsten in dezelfde regio?

Rechtvaardigheid

Het staat landen en regeringen natuurlijk vrij om hun eigen keuzes te maken waar ze hun geld wel of niet aan uitgeven – al vinden we daar moreel wel wat van. Want wat ons betreft is humanitaire hulp en ontwikkelingssamenwerking vanuit het rijke westen géén kwestie van liefdadigheid, maar van morele rechtvaardigheid, solidariteit en beschaving. De vrije westerse democratieën zijn namelijk niet alleen extreem welvarend ten opzichte van kwetsbare landen rond de evenaar, onze bloeiende economieën hebben ook een grote impact op deze gebieden.  De uitstoot van broeikasgassen, onze claim op grondstoffen en de uitbuiting van de allerarmsten voor onze luxegoederen raken vooral de meest kwetsbare gebieden buiten onze welvaartsbubbel, waar mensen honger hebben en zuchten onder oorlogsgeweld. Wij (Amerika, Europa en Oceanië) zijn daarmee medeverantwoordelijk voor veel ellende en lijden in deze wereld. Het is daarom niet meer dan rechtvaardig dat er afspraken zijn dat de uitgaven van ontwikkelingssamenwerking en humanitaire hulp gekoppeld zijn aan de groei van de economie. Helaas worden deze afspraken nu steeds vaker met voeten getreden door westerse landen, waaronder Nederland en de VS.

Nederland

Het is dus te makkelijk om alleen naar het ‘America First’ van Trump te wijzen. Onze eigen PVV-minister van Ontwikkelingshulp, Reinette Klever, is ook heel duidelijk geweest over het vooropstellen van het Nederlands belang boven dat van de meest kwetsbaren. In interviews en kamerdebatten heeft ze laten weten dat het nu tijd is om te kiezen voor de koopkracht van de Nederlander. Dat heeft ‘de kiezer’ duidelijk laten merken, vindt ze.  Ontwikkelingshulp moet bovendien zoveel mogelijk ten goede komen van het Nederlandse bedrijfsleven. Kortom: ook in ons land staat de steun van de overheid aan ontwikkelingshulp steeds meer in het teken van ‘Nederland eerst’ – een trend die we ook in de rest van Europa waarnemen.

Zand in de ogen

Wat nu? De politieke realiteit is een feit en schept een nieuwe werkelijkheid. Het is van belang dat we ons geen zand in de ogen laten strooien door de wind die er nu waait. Dat we ervoor waken dat andere partijen langzaam meegaan in het frame dat het ‘allemaal wel een tandje minder kan’ – zoals minister Klever het in een interview verwoordde. Het schept (helaas) ook een extra verantwoordelijkheid voor ons: mensen die wél doordrongen zijn van dit principe van rechtvaardigheid. Een verantwoordelijkheid om het tij te keren én om ervoor te zorgen dat we in de tussentijd mensen die hieronder lijden niet in de steek laten.

Chris Lukkien en Edwin Visser, directie van ZOA