‘De impact van klimaat op vluchtelingen wordt onderschat’

Vorig jaar waren het er nog 84 miljoen; inmiddels al meer dan 100 miljoen. De toename van het aantal vluchtelingen wereldwijd komt niet alleen door de crisis in Oekraïne en Afghanistan, concludeert Desirée van Kooten van ZOA. “De impact van het klimaat wordt zwaar onderschat.”

23 June 2022

Coauteur Desirée van Kooten over klimaatrapport

‘Ik hoop dat de alarmbellen bij iedereen afgaan’

Klimaatverandering heeft nu al enorme gevolgen voor kwetsbare mensen en hun levensonderhoud, concludeert Desirée van Kooten van ZOA. Samen met speciaal ambassadeur Joël Voordewind schreef ze het rapport Klimaatverandering, van schaarste tot conflict. “Ik hoop dat de alarmbellen bij iedereen afgaan. Dat is bij mij nu wel gebeurd.”

Ze was altijd al geïnteresseerd in vluchtelingen. Ontwikkelingssocioloog Desirée van Kooten specialiseerde zich tijdens haar master in ‘conflict en disaster’. Maar de directe invloed van klimaatverandering op de levens van vluchtelingen was haar goeddeels onbekend, vertelt ze. “De impact van klimaatverandering op vluchtelingen wordt over het algemeen zwaar onderschat. Ik was me er zelf ook niet bewust van dat klimaatverandering nu al zoveel gevolgen heeft voor de meest kwetsbaren.”

De enorme toename in het aantal vluchtelingen wereldwijd in het afgelopen jaar komt niet alleen door de crisis in Oekraïne en de exodus uit Afghanistan, stelt Desirée. “We zijn van 84 miljoen naar 100 miljoen vluchtelingen gegaan. Een aanzienlijk deel van die toename komt door conflicten in Afrika, mede door de gevolgen van klimaatverandering. Er zijn steeds meer klimaatvluchtelingen.”

Rapport

Tijdens het schrijven van het ZOA rapport Klimaatverandering, van schaarste tot conflict werd haar duidelijk hoe groot de impact van het veranderende klimaat is. Nu al. Droogte of juist overstromingen zorgen ervoor dat mensen andere manieren moeten vinden om in hun levensonderhoud te voorzien. Vaak betekent dat: vluchten, op zoek naar een plek waar nog wél genoeg voedsel is. Dat levert vervolgens weer conflicten op als ergens meer mensen zijn dan waarvoor voedsel beschikbaar is.

“Ik realiseerde me eerder niet hoe onbewoonbaar sommige plekken op de wereld nu al zijn, direct als gevolg van klimaatverandering”, vertelt ze. “Zoveel mensen moeten hun manier van leven aanpassen omdat het klimaat waarin ze leven, sterk verandert. Dat betekent nogal wat. Mensen die bijvoorbeeld generaties lang vee hebben gehad, moeten nu proberen iets te verbouwen op het land. De gevolgen zijn enorm.”

Klimaatweerbaar

In Nederland kunnen wij ons weinig voorstellen bij die enorme impact, concludeert Desirée. “Wij vinden het al vervelend als het in de zomer heter dan 35 graden wordt. Er zijn kinderen die sterven door ondervoeding, als gevolg van klimaatverandering. Ik hoop dat de alarmbellen hierover afgaan bij mensen in Nederland. Het zou mooi zijn als het klimaatrapport van ZOA daar aan bijdraagt.”

Het rapport maakt tegelijk duidelijk wat ZOA allemaal al doet om mensen weerbaar te maken tegen klimaatverandering. “We hebben heel veel informatie bij elkaar gebracht over ZOA’s aanpak om mensen klimaatweerbaar te maken”, vertelt Desirée.

In het rapport worden verschillende methodes genoemd, waaronder Climate Smart Agriculture (de aanpassing van landbouw op een veranderend klimaat), Integrated Water Resource Management en vredescomités (waarin het beschikbare water eerlijk wordt verdeeld) en Green jobs (duurzame banen voor wie geen inkomen meer uit landbouw kan halen).

Niet nieuw

“Deze aanpak is niet nieuw voor ZOA. We zijn eigenlijk al heel lang bezig om mensen weerbaar te maken tegen de gevolgen van klimaatverandering”, stelt ze. “Met dit rapport en het opnemen van klimaatweerbaarheid in het strategisch plan heeft ZOA een duidelijk standpunt ingenomen ten aanzien van klimaatverandering en vindt het belangrijk aandacht voor dit probleem te vragen.”

Klimaatweerbaarheid als zodanig is daarom een speerpunt geworden in het nieuwe meerjarenbeleid van ZOA. Een goede zaak, vindt Desirée. “We kunnen ons steentje bijdragen om klimaatverandering te beperken, maar voorkomen lukt niet meer. De meest kwetsbare mensen op de wereld ondervinden er dagelijks de gevolgen van. ZOA helpt hen om hun situatie toch leefbaar te houden, of steunt hen als ze moeten vluchten.”

ZOA is er voor klimaatvluchtelingen. Jij ook? Zorg dan voor je omgeving en steun ZOA bij de hulp aan mensen die getroffen zijn door klimaatverandering.

Doneer en help mensen weerbaar worden tegen de gevolgen van klimaatverandering

Samen kunnen we kwetsbare mensen helpen om te gaan met veranderende klimaatomstandigheden, zodat ze niet hoeven te vluchten. Mogen ze rekenen op jouw steun?