Hoe bestrijdt ZOA honger?

Voordat Inge bij ZOA in dienst kwam, werkte ze onder meer in Papua New Guinea en Malawi en was ze internationaal adviseur voor het Louis Bolk Instituut, een kennisinstituut voor duurzame landbouw, voeding en gezondheid. Ze krijgt vaak vragen van collega’s in de landen waar ZOA werkt en geeft adviezen op het gebied van voedselzekerheid. Ook maakt Inge beleid en wisselt ze kennis uit met andere organisaties.

Na een licht dalende trend neemt het aantal mensen met honger weer sterk toe. Hoe komt dat?

“We zien dat de combinatie conflicten, corona en klimaatverandering zorgt voor een sterke toename van honger. In de landen waar we werken zijn er helaas veel langdurige conflicten, waardoor mensen hun bronnen van inkomsten moeten achterlaten. Als ze weer kunnen terugkeren, moeten ze vaak alles opnieuw opbouwen. Dit maakt ze kwetsbaar voor honger. In 2020 is honger ook sterk toegenomen en verhevigd als gevolg van de coronapandemie en de lockdowns. Dit raakt vooral mensen in de informele sector, dus die niet als werkend geregistreerd staan. Denk aan taxichauffeurs, klusjesmannen, kleine handelaars, schoonmakers en schoenpoetsers. Van de boeren horen we hoezeer zij door de klimaatverandering geraakt worden. Ze vertellen ons dat het minder voorspelbaar is geworden wanneer de regens komen. Bovendien is de regentijd soms korter dan voorheen, wat direct impact heeft op de oogst. Daarnaast hebben gebieden te maken met of extreme droogte, of juist hevige overstromingen. Al met al zitten we qua honger weer op het niveau van 2005, heel schrijnend."

Bij honger, zeker bij hongersnood, denken wij vaak dat de oplossing het uitdelen van voedselpakketten is.

“Dat is eigenlijk het laatste wat je doet als er acute nood is, en er geen enkele andere manier meer is om levens te redden. Wat wij liever doen, is mensen cash geven. Dat kan uiteraard alleen als er nog wel voedsel in de regio op de markt verkrijgbaar is. Je steunt hiermee de lokale economie en je verleent mensen een stukje waardigheid. Ze kunnen dan zelf kiezen wat ze nodig hebben voor hun gezin. Een groot gezin heeft immers andere voedingsmiddelen nodig dan een ouder echtpaar. Daarom is het ook zo belangrijk om zo vroeg mogelijk in te grijpen als er honger dreigt.”

Je noemde het al: conflict is vaak een oorzaak van honger. Dat kan cynisch maken. Waarom stoppen ze niet met vechten? Dan is er ook geen voedselhulp nodig.

“We moeten niet vergeten dat het vaak een kleine minderheid is die conflicten veroorzaakt, terwijl het altijd de zwaksten zijn die hier het slachtoffer van zijn. En daar richt ZOA zich op: de meest kwetsbaren. Dat zijn de vrouwen, kinderen en mensen met een handicap. Als je kijkt naar vrouwen, dan zijn juist zij enorm belangrijk in de voedselvoorziening. Dus als zij slachtoffer zijn, heeft dit direct gevolgen en ontstaat er meer honger. Daarom helpen wij bijvoorbeeld weduwen bij het krijgen van landrechten. Veel vrouwen zijn weduwe als gevolg van conflicten. Hoewel de vrouw degene is die het land bewerkt, zijn de rechten van de man. Als weduwen ook landrechten krijgen, kunnen zij het land blijven bewerken, zodat ze hun kinderen kunnen voeden. Ook kijken we naar mensen met een beperking. Die komen vaak helemaal onderaan de maatschappelijke ladder, omdat ze worden gezien als niet-productief. Wij willen hen helpen, zodat ook zij het voedsel krijgen waar ze recht op hebben.”

Wat is je persoonlijke drijfveer om dit werk te doen?

“Veel mensen proberen hun leven op te bouwen. Dat is zwaar en frustrerend als conflict, klimaatverandering of corona in het spel komen. De situatie in de verschillende landen waarin wij werken, is vaak enorm schrijnend. Dat raakt mij. Door mijn werk hoop ik te kunnen bijdragen aan het verbeteren van de onderliggende structuren, waardoor mensen weerbaarder worden en niet meteen met lege handen staan bij geweld of rampen. Ze moeten het uiteindelijk zelf doen, maar als ik door mijn werk een handje kan helpen, vind ik dat heel mooi.”

Het aantal mensen dat honger lijdt, neemt schrikbarend toe. Onder meer door corona, klimaatverandering en geweld hebben steeds meer mensen te weinig te eten. Samen kunnen we er voor hen zijn. Help je mee?