Cash voor mensen in nood: hoe werkt dat?

Ieder mens is uniek. Ook slachtoffers van oorlogen of natuurrampen. "In veel landen waar we werken, zien we dat elke familie unieke behoeften heeft", vertelt Henry Bos, Cash Specialist bij ZOA. "Zo heeft het ene gezin bijvoorbeeld dringend voedsel nodig, een ander gezin juist medicijnen en weer een ander grote behoefte aan onderdak. Het is lastig om al deze mensen hulp op maat te geven. Met het uitdelen van geld of waardebonnen krijgen de gezinnen keuzevrijheid om te kopen wat voor hen het meest nodig is."

Dit geeft hen tegelijk een stuk eigenwaarde, omdat ze zelf keuzes mogen maken. Ze bepalen zelf wat ze nodig hebben. Dit wordt niet voor hen gedaan door een organisatie. "We monitoren uiteraard wat gezinnen met het geld doen", zegt Henry. "Het is mooi om te zien dat vrijwel iedereen het geld uitgeeft aan relevante levensbehoeften."

Hulp voor onderweg

Voor mensen op de vlucht is het ontvangen van hulp in de vorm van vouchers bovendien wel zo praktisch, vertelt Matilda Kay. Zij werkt in Colombia, waar ZOA aan vluchtelingen uit Venezuela cash cards uitdeelt. Afhankelijk van de grootte van hun gezin zet ZOA hier een geldbedrag op dat ze bij een aantal geregistreerde winkels, restaurants of busmaatschappijen onderweg kunnen besteden. “Hulp in natura is leuk, maar niet erg praktisch voor mensen die te voet op de vlucht zijn", zegt ze. "Dit zorgt voor meer gewicht om mee te sjouwen, maar voorziet niet in hun directe behoeften.”

Lokale ondernemers

Ook de lokale markt wordt direct ondersteund door deze vorm van hulpverlening. ZOA werkt in veel gebieden waar de markt ondanks een crisis of natuurramp nog steeds aanwezig is of zich erg snel herstelt. Wel is de markt vaak fragiel en heeft ondersteuning nodig. Door geld of waardebonnen te distribueren die lokaal gebruikt worden, worden lokale ondernemers indirect gesteund. Geld blijft zo binnen de lokale economie en komt op deze manier dubbel ten goede.

Hogere effectiviteit – in tijden van corona

Tijdens lockdowns vanwege de coronapandemie heeft het verlenen van hulp in de vorm van contant geld een vlucht genomen. Het uitdelen van goederen was lastig, maar geld of waardebonnen konden relatief snel en tegen lage kosten uitgedeeld worden. ZOA kon hierdoor snel blijven reageren op rampen en conflicten. Sinds kort deelt ZOA ook in Oekraïne cash cards uit. ZOA heeft daarnast cash projecten in Afghanistan, Burundi, Colombia, Ethiopië, Irak, Nigeria,  Zuid-Sudan, Sudan, Syrië, Uganda en Jemen. 10 procent van al het geld dat ZOA besteedt,wordt momenteel geinvesteerd in cash projecten.

Uiteraard is er vaak meer nodig dan alleen financiële middelen om als huishouden uit extreem kwetsbare omstandigheden te komen. Daarom worden de meeste cash projecten uitgevoerd in combinatie met andere activiteiten zoals trainingen, traumaverwerking of het slaan van waterputten. Deze combinatie zorgt ervoor dat elk uniek huishouden nog beter wordt bijgestaan op de weg naar de opbouw van een nieuw bestaan.

Evaluatie

ZOA heeft veel onderzoek gedaan naar de risico’s op het gebied van geld- en waardebonnendistributie. "We waren bang dat geld voor verkeerde doeleinden gebruikt zou worden, bijvoorbeeld alcohol", vertelt Henry. "Of dat cash uitdelen gevoelig zou zijn voor fraude en corruptie. Dit blijkt in bijna alle gevallen niet zo te zijn. De doelgroep die wij willen bereiken besteedt, net zoals jij en ik zouden doen in zo’n situatie, het geld eerst aan de allereerste levensbehoeften – eten, water, onderdak, gezondheidszorg, onderwijs."

Ook Matilda ziet in Colombia weinig misbruik van het systeem. Ontvangers krijgen bij registratie allemaal een persoonlijke PIN code, die ze moeten invoeren bij het gebruik van hun pas. Via de software die ZOA gebruikt, is precies te zien wat er wordt aangeschaft. "Dit gaat eigenlijk altijd goed", zegt Matilda. "Het geld is alleen te besteden bij lokale ondernemers in een bepaald gebied, die bij ons zijn aangesloten."

Henry Bos, Cash Specialist bij ZOA:

Distributie van geld en waardebonnen is een van de meest effectieve middelen om onze doelgroep zo goed mogelijk te ondersteunen, echt!